2013

Afscheid van het papieren aandeel

Met het toenemen van de effectenhandel in de tweede helft van de 20e eeuw, bleek pas hoe omslachtig alles in zijn werk ging. Bij een dividenduitkering moest de aandeelhouder een coupon afknippen en die inleveren bij een door de onderneming aangewezen betaalkantoor. Omdat de meeste aandelen in kluizen van banken werden bewaard, waren bankmedewerkers vaak wekenlang zoet met coupons knippen. Vond een transactie plaats, dan moesten koeriers telkens de aandelen van de ene naar de andere bank brengen. Vanaf de jaren zestig begon daarom een lang proces om de administratie en bewaring van effecten  te vereenvoudigen.

Een eerste stap was in 1964 de lancering van het Centrum voor Fondsenadministratie.  Deze instelling nam banken en beleggers veel werk uit handen. Het knippen van coupons was voortaan niet meer nodig. Een tweede stap was in 1977 de oprichting van het Nederlands Centraal Instituut voor Giraal Effectenverkeer (Necigef). Bij dit bewaarbedrijf werd nagenoeg de hele Nederlandse fysieke effectenvoorraad ondergebracht. Niet alleen konden banken daardoor met minder kluisruimte toe, ook hoefde er niet langer meer gesjouwd te worden met pakken aandelen.

Begin jaren negentig lagen er in de Necigef-kluis aan de Amsterdamse Herengracht meer dan acht miljoen papieren stukken, met een gezamenlijke waarde van ruim 800 miljard euro. Tenzij een belegger ze zelf thuis bewaarde zag hij de waardepapieren niet meer. Hij ontving alleen nog afschriften waarop stond hoeveel stukken hij had gekocht of verkocht.

Eind jaren negentig zette Necigef (sinds 2001 Euroclear Nederland) een belangrijke derde en laatste stap richting papierloos effectenverkeer. Men begon met het digitaliseren van de gegevens en het vernietigen (‘dematerialiseren’) van de effectenvoorraad. In 2013 gingen de laatste aandelen en obligaties de papierversnipperaar in. Hiermee werd vier eeuwen na de eerste uitgifte van de VOC in Nederland definitief afscheid genomen van het papieren aandeel. Bij emissies geven bedrijven tegenwoordig  alleen nog maar elektronische stukken uit. Het enige wat nog in de kluis terechtkomt is een ’gobal note’, een eenvoudig document dat in zijn eentje het gehele kapitaal van een aandelenuitgifte vertegenwoordigt.